Alhoewel Jezus (voor zover wij weten) nooit in een klooster heeft gewoond, bevat de Bijbel tal van verhalen die mensen steeds hebben aangezet om na te denken over een andere manier van leven.
Klooster
Al vanaf de eerste eeuwen van het christendom waren er mensen die zich lieten inspireren door een meer radicale vorm van navolging van Jezus Christus en het Evangelie. Zij kozen ervoor om geen gezin te stichten, lieten dromen over een profijtelijke loopbaan los en probeerden een sober en arm leven te leiden. Door een zekere afzondering wilden zij meer ruimte maken voor het gebed, de stilte en de ontmoeting met God.
Sommigen gingen als kluizenaar leven maar de meesten kozen voor een vorm van gemeenschap met gelijkgezinden. Zo ontstonden de eerste kloosters. In de loop van de tijd groeide ook meer inzicht in de beste manier om dat kloosterleven vorm te geven, bijvoorbeeld door de ‘Regel voor monniken’ van Sint Benedictus. Er is gaandeweg een grote diversiteit aan kloosterorden ontstaan, ieder met eigen accenten, maar in de kern is het leven van iedere kloosterling gelijk: je kiest voor een celibatair en sober Godgewijd leven waarbij je gehoorzaamheid belooft aan de gemeenschap.
Karmel
Ook op de berg Karmel in Israël ontstonden kloostergemeenschappen, in eerste instantie van kluizenaars die deels samen optrokken. Zij lieten zich onder meer inspireren door de profeet Elia uit het Oude Testament. Elia trok zich terug in een grot om daar God te ontmoeten, in de stilte. Vanaf de 11de eeuw kreeg het kloosterleven van de Karmel meer richting, door een hele eenvoudige regel die tot op de dag van vandaag de Karmelieten navolgen. Het hart van die regel is ons gebedsleven.
“Ieder moet alleen in zijn cel, of in de nabijheid ervan verblijven, er dag en nacht de Wet des Heren overwegen en waken in gebed”
Hervorming
In de 12de eeuw vluchtten de Karmelieten naar Europa, omdat in Israël vijandige troepen een spoor van geweld en onrust trokken. Daar kregen zij de vraag om in de steden nieuwe klooster te beginnen. Het oorspronkelijke ideaal van een kluizenaarsleven gingen de Karmelieten combineren met vormen van apostolaat en pastoraat. In de 16de eeuw begon de Spaanse Karmelietes Teresa van Avila met een hervormingsbeweging. Zij wilde terug naar de manier van leven van de eerste Karmelieten, waarbij de stilte, het gebed en de soberheid centraal stonden. Zij kreeg al snel veel navolging, zowel van vrouwen als van mannen. Er ontstond zo een nieuwe kloosterorde, de ongeschoeide Karmelieten.
Spiritualiteit
Iedere Karmeliet is op de allereerste plaats een christen, net als alle andere christenen. Als gedoopten willen we gehoor geven aan het Evangelie en leerling zijn van Jezus Christus. In de Karmelitaanse spiritualiteit ligt er wel een eigen accent op de innerlijke relatie met God. In het gebed en de stilte willen we steeds opnieuw ruimte maken voor God, die ons meer nabij is dan wij onszelf. De ontmoeting met God is voor ons de belangrijkste bron van leven, het gebed onze zuurstof en de gemeenschap waarin wij wonen een oefenschool voor de liefde.
Mystiek
De Karmel wordt vaak geassocieerd met ‘mystiek’, wat voor sommigen een wat vage klank heeft. Voor ons is het heel concreet: het gaat erom steeds meer ontvankelijk te worden voor de genade en de liefde van God, zoals een zwangere vrouw ruimte maakt voor nieuw leven. Daarom ook heeft onze band met Maria, de moeder van de Heer, altijd een bijzondere plek in onze spiritualiteit.
Kloosterleven
Leven vanuit de traditie van de Karmel is niet voorbehouden aan kloosterlingen. Zij doen dat wel op een eigen, en meer intensieve manier dan vaak mogelijk is voor mensen die als ‘leek’ een gezin hebben of als alleenstaande leven. In de mannelijke tak van de Karmelfamilie wordt het contemplatieve charisma gecombineerd met werken van apostolaat, zoals geestelijke begeleiding of het verzorgen van retraites. Sommigen hebben als priester een rol in het sacramentele leven van de Kerk. Anderen kiezen ervoor om als broeder deel uit te maken van de Karmel en hebben daarbij eigen taken. Ook voor deze roeping willen wij belangstellenden nadrukkelijk uitnodigen.
De vrouwelijke tak van de Karmel is strikt contemplatief. Zij geven nog steeds invulling aan het oorspronkelijke ideaal van Teresa van Avila en zijn met hun gebed een onmisbare ondersteuning voor de mannelijke Karmelieten.
Mystiek
De Karmelitaanse spiritualiteit heeft altijd inspiratie geboden aan mensen die buiten het klooster leefden. Denk alleen al aan de populariteit van Theresia van Lisieux, de jonge Franse Karmelietes uit de 19de eeuw die liet zien hoe je ook in het alledaagse leven God steeds meer kunt liefhebben. Haar ‘kleine weg’ naar heiligheid is een uitnodiging voor iedereen. Sommige leken-gelovigen sluiten zich aan bij de zogeheten Seculiere Orde van de Karmelieten. Het is tevens mogelijk om regelmatig een viering in de kloosterkerken van de Karmel te bezoeken of aan een retraite deel te nemen. Het is heel verheugend dat ook niet-katholieken vaak voeding voor hun geloofsleven vinden in de spiritualiteit van de Karmel (zie hier bijvoorbeeld).
